انگل دمودکس چیست؟
انگل دمودکس بندپایی میکروسکوپی است که در پوست و فولیکول های موی انسان و حیوانات زندگی میکند و از سبوم و چربیهای به جا مانده بر سطح پوست تغذیه میکند. انگل دمودکس بخشی از فلور طبیعی پوست است و معمولا در صورت اکثر افراد بالغ دیده میشود. این انگلها در همه قسمتهای بدن انسان زندگی میکنند و در واقع در هر محلی که مویی روییده باشد میتوان ردی از انگل دمودکس پوستی پیدا کرد. انواع انگل دمودکس در تاریکی هوا ظاهر میشوند و بعد از روشن شدن هوا استراحت آنها شروع میشود. انگل دمودکس به طور کلی بی ضرر است، اما جمعیت بیش از حد این انگلها میتواند منجر به شرایط پوستی و ناراحتی های مختلف شود.
ویژگیهای انگل دمودکس
مایتهای میکروسکوپی، جاندارانی عنکبوتی با هشت پای پرزدار و کوچک در نزدیکی سرهایشان هستند. بدن آنها نیمه شفاف است. بسیار شبیه به کرم هستند که در پوست هر انسان بالغ میتوان آنها را یافت. این حشرات کل عمر خود را روی پوست انسان سپری میکنند.
امکان دیدن این انگلها بطور عادی وجود ندارد انگل دمودکس مایت جزو انگلهای میکروسکوپی است و اغلب در پلکها ، بینی ، گونهها و مجاورت بینی و اطراف گوش زندگی میکند. انگل دمودکس را نمیتوان با چشم غیر مسلح تشخیصداد. بهترین و اصلیترین روش تشخیص این انگل با استفاده از میکروسکوپ است و در آن پزشک، نمونهی کوچکی از پوست سر و یا مناطق مشکوک را برداشت میکند و آن را به آزمایشگاههای بالینی ارسال میکند تا احتمال ابتلا به این انگل بررسی شود.
انواع انگل دمودکس
این انگلها به دو دسته تقسیم شدهاند:
- دمودکس فولیکولاروم folliculorum
- دمودکس برویس brevis
دمودکس فولیکولاروم (Demodex folliculorum)
دمودکس فولیکولارم رایج ترین نوع انگلهای دمودکس است و داخل غدد چربی (غدد سباسه) بر روی پوست زندگی میکند و از سلولهای مرده پوست تغذیه میکند. این انگل بیشتر در اطراف چشم تکثیر می شود و بر روی پلکها و مژهها تأثیر نامطلوب میگذارد. البته جای نگرانی وجود ندارد زیرا وجود مقادیری از این انگل بر روی پوست امری عادی است.
انگل دمودکس برویس (Demodex brevis)
انگل دمودکس برویس به انگل غدد سباسه (غدد چربی) معروف است . دمودکس برویس در غدد چربی فولیکول موهای انسان زندگی کرده و ارتباط نزدیکی با انگل دمودکس فولیکولاروم دارد. دمودکس برویس برخلاف فولیکولاروم می تواند در سرتاسر بدن پراکنده شود.
علائم ابتلا به دموکس
اکثر مبتلایان به انواع انگل دمودکس، علائم بالینی آزاردهندهای ندارند. با این وجود ممکن است در برخی از افراد بهصورت علائمی مانند ریزش و خارشسر، التهابات پوستی، آکنه، چین و چروک در پوست، کم پشت شدن مو و خارش و سوزش پوست بروز کند.
البته نوع علائم با توجه به نوع انگل و شدت آن در افراد مختلف متفاوت است. برای مثال در برخی از مبتلایان علائم ابتلا به دمودکس به صورت قرمزی بیش از حد پوست، کاهش آستانه تحریک پذیری، تغییر رنگ پوست در قسمتهای آلوده به انگل، ضخیم شدن پوست و پلکها همراه است.
انگلهای دمودکس تمامی مواد زائدی که در طول زندگیشان در بدنشان تولید میشود درون بدن نگه میدارند تا زمانی که بمیرند و همین امر میتواند باعث تشدید علائم زیر میشود:
- خارش پوست
- خشک و خشن شدن پوست
- احساس سوزش در پوست
- ضایعات آکنهمانند
- قرمزی چشم
- قرمزی پوست
- گرگرفتگی
در ضمن این جانداران میتوانند در تشدید مشکلات دیگر پوست و مو نیز موثر باشند. برای مثال جمعیت دمودکسها در صورت افراد مبتلا به رزاسه بسیار بیشتر از صورت افرادی است که مشکل رزاسه ندارند. میانگین تراکم دمودکس مایت بر روی پوست بیماران روزاسه ۸ الی ۱۰ انگل است، که این تعداد در افراد سالم صفر تا ۷ انگل در سانتیمتر مربع میباشد.
طول عمر و چرخه زندگی دمودکس
چرخه زندگی انگل دمودکس شامل ۵ مرحله است. دمودکسها در شب روی سطح پوست انسان جفتگیری میکنند. تخمگذاری انگل دمودکس، به فاصله ۱۲ ساعت بعد از جفت گیری روی پوست بدن انجام میشود. درهر مرحله تخم گذاری حدود ۵۰ تا ۶۰ تخم را در فولیکول پوست و غدد چربی برجای میگذارند.
تخمها پس از چند روز تبدیل به لارو و نوزادان ششپا میشود که پس از طی یک هفته بالغ میشوند. طول عمر این انگلها بین یک تا سه ماه متغیر است.
روش انتقال دمودکس
دمودکس با استفاده از لوازم شخصی مشترک منتقل میشود از جمله استفاده از حوله، شانه، برس مو، رو بالشی یا تماس پوستی مانند بوسیدن یا دست دادن.
تماس پوست با وسایل آلوده در مکانهای عمومی به خصوص سالنهای زیبایی و آرایشگاهها.نیز باعث میشود این انگل به سرعت منتقل شود.
درمان دمودکس
اکثر موارد دمودکس را میتوان با تلاش برای کاهش تعداد انگلها رویپوست در خانه مدیریت کرد. اما در موارد شدیدتر بهتر است به پزشک متخصص مراجع کرد.
درمانهای خانگی
از آنجایی که دمودکس قابلیت انتقال دارد، رعایت بهداشت فردی حائز اهمیت است. از در اختیار قرار دادن حوله، کلاه، روسری خود به دیگران بپرهیزید.
حرارت باعث از بین رفتن دمودکس میشود. دمودکس در دمای بالاتر از ۵۸ درجه از بین میرود. درنتیجه ملحفه و روبالشی خود را در فواصل زمانی کوتاه با آب داغ بشویید و یا لباسها و وسایل در تماس با سر و صورت را به مدت ۳۰ دقیقه زیر نور مستقیم آفتاب قراردهید. حواستان باشد که نور مستقیم آفتاب برای پوست ضرر داشته و نه تنها باعث از بین رفتن دمودکس نمیشود بلکه باعث نفوذ دمودکس به عمق پوست و استفاده از مواد مغذی پوست میگردد. موارد دیگری که باید برای درمان خانگی دمودکس رعایت کرد شامل موارد زیر میباشند:
- شستشوی روزانه مو و پلکها با شامپویی ملایم؛
- لایه برداری پوست هفتهای دوبار
- حمام روزانه برای کاهش ترشحات چربی پوست
- استفاده از شامپویملایم
- اجتناب از صابون روی صورت
- استفاده از پاککنندههای ملایم غیرصابونی، دو بار در روز؛
- پرهیز از پاککنندههای چرب، لوسیونها و ضدآفتابها.
درمانهای پزشکی
اگر درمانهای خانگی پاسخگو نبودند، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. گاهیاوقات درمانهای خانگی نمیتوانند جمعیت دمودکسها را کاهشدهند. بنابراین وجود دارو برای حذف چربیهای اضافه پوست ضروری میشود.
برای از بین بردن مایتهای دمودکسی که روی مژهها نشستهاند از پمادهای دارویی استفاده میشود. این نوع پمادها مایتها را گرفتار کرده و جلوی تخمریزی آنها درون فولیکولهای مو را میگیرند.
انواع کرمها، ژلها و شویندههای صورت که حاوی مواد فعال زیر هستند نیز مفیدند:
- بنزیل بنزوات،
- اسید سالیسیلیک،
- سولفید سلنیوم،
- سولفور،
-